Η ΕΞΑΦΑΝΙΣΗ ΤΩΝ ΕΙΔΩΝ ΚΑΙ Η ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑ

Σύμφωνα με τον Κάρτερ Ρόμπερτς, αντιπρόεδρο του Συμβουλίου για την Διατήρηση της Φύσης, «Αν οι άνθρωποι θέλουμε να ζήσουμε σ’ ένα κόσμο που να έχει κάτι περισσότερο από περιστέρια, αρουραίους, κατσαρίδες και ψαρόνια, πρέπει να προστατεύσουμε, τα είδη που απειλούνται από εξαφάνιση, πριν εκλείψουν» αφού η ποικιλία τους απειλείται κυρίως από την περιβαλλοντική υποβάθμιση.Στοιχεία της «παγκόσμιας Εκτίμησης Βιοποικιλότητας» - η οποία ανακοινώθηκε το Νοέμβριο του 1995 από το περιβαλλοντικό Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών – πιστοποιούν ότι από το 1810 μέχρι το 1995 εξαφανίστηκε τριπλάσιος αριθμός πουλιών και θηλαστικών από τον αριθμό εκείνων που εξαφανίστηκαν στην περίοδο μεταξύ 1600 και 1810 (122 έναντι 38 ειδών ενώ ο συνολικός αριθμός των μορφών ζωής που χάθηκαν (μαλάκια, φυτά, ψάρια και έντομα) περιλαμβάνει χιλιάδες είδη. Οι παράγοντες που συμβάλουν στην εξαφάνιση των ειδών είναι πάρα πολλές και διακρίνονται σε άμεσες και έμμεσες, στις άμεσες περιλαμβάνονται κυρίως (Κυνήγι - Αλιεία, Συλλογή Σύλληψη, Εμπόριο, Βόσκηση, εξόντωση «εχθρικών ειδών») ενώ στις έμμεσες (Αλλοιώσεις- καταστροφές βιοτόπων, Ρύπανση, Εισαγωγή ξένων ειδών, ενόχληση κατά την αναπαραγωγική περίοδο συνήθως). Οι ενέργειες για την προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης και την αναστολή της μείωσης της βιολογικής ποικιλότητας αποτέλεσαν το θέμα ειδικής συνεδρίασης της Γενικής Συνέλευσης του Ο.Η.Ε, η οποία έλαβε χώρα στη Νέα Υόρκη, από τις 23 μέχρι τις 27 Ιουνίου 1997. Η «διάσκεψη για τη Γη +5», όπως ονομάστηκε, επανεξέτασε και αξιολόγησε τις εφαρμογές παλαιοτέρων αποφάσεων για τα περιβαλλοντικά θέματα.

ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΕΣ ΤΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ ΟΙΚΟΤΟΠΩΝ

H εξαφάνιση των φυσικών οικοτόπων, και ιδαίτερα των τροπικών δασών, αποτελεί την κύρια αιτία της εξαφάνισης των ειδών και είναι αποτέλεσμα δραστηριοτήτων όπως η αποψίλωση των δασών, η ρύπανση της ατμόσφαιρας και των νερών και η ρίψη αποβλήτων στους ωκεανούς.Σύμφωνα με τον Ο.Η.Ε, από τις αρχές μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1980 τα υγρά τροπικά δάση – που καλύπτουν μόνο το 7% της επιφάνειας της Γης, αλλά παρέχουν φυσικούς οικοτόπους για το 50% έως 80% των ειδών του πλανήτη – έχαναν σχεδόν 25 εκατομμύρια εκτάρια ετησίως, περίπου το 1% της παγκόσμιας έκτασης τους. Το Παγκόσμιο Ινστιτούτο Αποθεμάτων υπολογίζει ότι από το 1960 μέχρι το 1990 αφανίστηκε το ένα πέμπτο όλων των τροπικών δασών, τα περισσότερα από τα οποία βρίσκονται στις αναπτυσσόμενες χώρες, που το συσσωρευμένο εξωτερικό τους χρέος αποτελεί ένα σημαντικό πιστικό παράγοντα για την αλόγιστη εκμετάλλευση των δασικών αποθεμάτων. Μετά την καταστροφή των φυσικών οικοτόπων, η αμέσως επόμενη αιτία της εξαφάνισης των ειδών είναι η «ξένη εισβολή», η οποία μπορεί να συμβεί όταν φυτά ή ζώα από ένα οικοσύστημα εισέρχονται σε ένα νέο περιβάλλον, όπου συχνά τα επείσακτα είδη καταστρέφουν τα αυτόχθονα. Στη Χαβάη, για παράδειγμα, εισαγόμενοι χοίροι αποδεκάτισαν τα ντόπια είδη φυτών.

Η ΣΥΜΒΑΣΗ ΓΙΑ ΤΗ ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑ

Η Σύμβαση του Ο.Η.Ε για τη βιολογική ποικιλότητα εγκρίθηκε από το Συνέδριο του Ο.Η.Ε για το Περιβάλλον και Ανάπτυξη τον Ιούνιο του 1992 και εφαρμόζεται από 29 Δεκεμβρίου 1993. Από τις 3 Δεκεμβρίου 1996, 165 χώρες – συμπεριλαμβανομένης της Ευρωπαϊκής Ένωσης – επικύρωσαν τη Σύμβαση, οι στόχοι της οποίας είναι η προστασία των βιολογικών ειδών, των γενετικών πόρων, των οικοτόπων και των οικοσυστημάτων, η κατοχύρωση της βιώσιμης χρήσης των βιολογικών υλικών και η δίκαιη διανομή των πλεονεκτημάτων που προέρχονται από τους γενετικούς πόρους. Στη Σύμβαση περιλαμβάνονται παροχές τόσο για την προστασία των βιολογικών στοιχείων έξω από τους οικοτόπους τους, όσο και για την προστασία των οικοσυστημάτων και των φυσικών οικοτόπων και διατήρηση των ειδών στο φυσικό τους περιβάλλον.

ΟΙ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΤΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ

Οι πιο σημαντικές διατάξεις της σύμβασης περιλαμβάνουν : Την προϋπόθεση ότι οι χώρες θα υιοθετηθούν κανονισμούς που θα προστατεύουν τους βιολογικούς τους πόρους. Τη νομική υποχρέωση των κυβερνήσεων να παρέχουν αποζημίωση για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις που θα προξενούν σε άλλες χώρες οι δραστηριότητες που πραγματοποιούνται εντός της δικαιοδοσίας τους. Τη χρηματοδότηση για να βοηθηθούν οι αναπτυσσόμενες χώρες με προνομιακούς ή παραχωρητικούς όρους, εφόσον η μεταφορά δεν παρουσιάζει πνευματικά δικαιώματα. Τη συμμετοχή των φτωχών χωρών που παρέχουν γενετικούς πόρους σε έρευνες βιοτεχνολογίας.. Την παροχή αποζημίωσης στις αναπτυσσόμενες χώρες για την εξαγωγή του γενετικού υλικού. Και τη δέσμευση να αναπτύξουν οι αναπτυσσόμενες χώρες την ικανότητα να εφαρμόσουν τη σύμβαση μέσω εκπαίδευσης, ενημέρωσης και μεταφοράς τεχνολογίας. ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΩΝ ΜΕΛΩΝΚαθιερωμένο από το άρθρο 23 της Σύμβασης, το « Συνέδριο των ΜΕΛΏΝ της Σύμβασης του Ο.Η.Ε για τη βιοποικιλότητα.» έχει την εντολή να επανεξετάσει τις εφαρμογές της, να προσδιορίσει τις επιστημονικές τεχνικές και νομικές συνθήκες για τη βιολογική ποικιλότητα και να καθιερώσει επικουρικά σώματα, εάν αυτό είναι απαραίτητο. Επίσης, το Συνέδριο των Μελών μελετά και υιοθετεί τροποποιήσεις και πρωτόκολλα συμπληρωματικές προς αρχική Σύμβαση. ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΕΥΡΕΣΙΤΕΧΝΙΕΣ Η σύμβαση για την βιοποικιλότητα προέβλεπε τη μεταφορά της τεχνολογίας στις αναπτυσσόμενες χώρες με προνομιακούς ή παραχωρητικούς όρους, με την επιφύλαξη των πνευματικών δικαιωμάτων των κατόχων της τεχνολογίας. Αν και τα δύο τρίτα όλων των φυτών και των ζώων βρίσκεται στις φτωχές χώρες – και μάλιστα πάνω από το 90% των φυτικών ειδών στην Αφρική, την Ασία και τη Λατινική Αμερική -, οι ιδιωτικές εταιρείες των βιομηχανικών χωρών είναι εκείνες που διαθέτουν τους ειδικούς επιστήμονες και τα αναγκαία κονδύλια για την εκμετάλλευση των βιολογικών και γενετικών πόρων. Παράλληλα, οι επιχειρήσεις των ανεπτυγμένων χωρών υπερασπίζονται τα δικαιώματα τους να αποζημιώνονται για την παραχώρηση τεχνολογίας στις φτωχές χώρες, σύμφωνα με τις νομοθεσίες περί πνευματικών δικαιωμάτων, επικαλούμενες και τους οικονομικούς κινδύνους που ελλοχεύουν, καθώς οι επιστήμονες τους μπορεί να ερευνούν χρόνια για φάρμακα ή άλλα προιόντα, χωρίς να επιτυγχάνουν αποτελέσματα που θα έχουν εμπορική αξία. Αντίθετα, οι αναπτυσσόμενες χώρες (που κατέχουν τους βιολογικούς πόρους από τους οποίους εξαρτώνται οι έρευνες ) θεωρούν ότι δικαιούνται αποζημίωσης για τα οφέλη που αποκομίζουν οι τρίτοι αλλά πολύ συχνά οι εταιρείες χρησιμοποιούν τους βιολογικούς πόρους τους, χωρίς να αποζημιώσουν τη χώρα ή τους ανθρώπους που τους παράγουν. Για τη διευθέτηση του ζητήματος, ο Ο.Η.Ε πρότεινε να ληφθούν μέτρα ώστε να εξασφαλιστεί η ορθολογική συμμετοχή της χώρας που διαθέτει τους πόρους στα αποτελέσματα των ερευνών. Εκτός από την άμεση πληρωμή δικαιωμάτων, η ρύθμιση αυτή θα μπορούσε να λάβει τη μορφή μεταφοράς των βιοτεχνολογιών έναντι χαμηλού τιμήματος και της εκπαίδευσης των επιστημόνων. Σχετικό παράδειγμα αποτελεί η διετής συμφωνία μεταξύ της Κόστα Ρίκα και μεγάλης φαρμακευτικής Εταιρείας. Η χώρα αυτή συμφώνησε να προμηθεύσει στη φαρμακευτική εταιρία 10.0000 βιολογικά δείγματα από φυσικά της πάρκα. Αν από αυτές τις ουσίες αναπτυχθούν κερδοφόρα φάρμακα, τότε η εταιρία θα καταβάλλει στην Κόστα Ρίκα το συμφωνημένο ποσοστό από τα κέρδη. Επίσης, ο Ο.Η.Ε έχει εισηγηθεί συγκεκριμένα νομοθετικά σχέδια για την πρόσβαση στους γενετικούς πόρους και την κατανομή πόρους και την κατανομή των ωφελειών στις Φιλιππίνες, τις χώρες του Συμφώνου των Άνδεων (Βολιβία, Κολομβία, Εκουαδόρ, Περού και Βενεζουέλα), την Αυστραλία, τη Βραζιλία, το Καμερούν, τα νησιά Φίτζι, τη Γουατεμάλα, την Ινδία και την Μαλαισία.

grnet@mail.gr

Το ντόντο
Το ντόντο ζούσε κάποτε στο νησί του Μαυρικίου. Ήταν ένα ακίνδυνο πουλί που δεν μπορούσε να πετάξει πολύ. Μόλις έφτασαν οι πρώτοι άνθρωποι στο νησί άρχισαν να κυνηγούν τα ντόντο μέχρι που τα εξαφάνισαν .

Ο λύκος της Τασμανίας

Ο λύκος της Τασμανίας ήταν ένα σαρκοβόρο ζώο που ζούσε στο νησί Τασμανία. Οι αγρότες που ζούσαν εκεί το κυνήγησαν με τα σκυλιά τους, για να προστατεύσουν τα κοπάδια τους.